Havayolları uçaklarının doluluk oranlarını yukarı çekmek için birçok önemli çalışmaya, pazarlama tekniklerine başvururlar. Sektördeki tüm şirketlerin amacı, uçaklarını azami derecede dolu uçurmaktır. Ancak öyle bazı zamanlar oluyor ki mutlaka havayolları o dönemlerde uçaklarını boş olarak gökyüzüne çıkarmaları gerekiyor.
Ayrıca uçaklar üretici firmadan, leasing şirketinden veya başka bir havayolundan satın alındıktan sonra da ilgili havayolunun tesciline geçinceye kadar ticari uçuşlara başlayamaz. Yolcu taşıyamazlar. Yeni tasarlanıp, üretilen uçak modelleri de herhangi bir havayolunun filosunda ticari uçuşlara başlamadan önce gerekli sertifikasyon sürecini tamamlamak için boş uçuş yaparlar. Bende bugüne kadar Boeing ve Airbus gibi bazı üreticilerin yeni modelleriyle sertifikasyon sürecindeki bu boş uçuşlarına katıldım. Yeni satın alınan business jet ve yolcu uçaklarıyla yapılan, yolcusuz, ticari olmayan, sadece nakil amacıyla yapılan ferry flight seferlere de katıldım. Nakil uçuşu, uçağın müşteriye teslimi, bakımı, belli bir süre depolama ya da uçağın farklı yeni görev için hazırlanması amacıyla yapılır. Bu uçuşlarda görevli olarak isimleri bildirilen kişiler uçakta bulunur. Bu tarz programlardaki birçok boş uçuşa da tanıklık ettim. En unutamadıklarımdan birisi günübirlik 3 kişi olarak Zürih’e gidip, bir yolcu uçağını teslim alıp, boş uçakla İstanbul’a dönmemizdi.
Uçakların hangi durumlarda boş uçmaları gerektiği hep merak konusu olmuştur. Çünkü bazen şirketler bu uçuşları iyi anlatamadığından neden boş uçtukları bilmeyenler tarafında soru işareti olarak kalır. Buyurun beraber vakıf olalım bakalım neden ve nasıl boş uçuluyor?
İlk uçuşlar boş olabilir
Geçen yıl Fly Kıbrıs Havayollarının ilk uçuşuna gazeteci olarak ekibimle birlikte davetliydim. Uçağımız İstanbul’dan havalandığında belki 20 civarında yolcu vardı, ama dönüşte ise uçakta sadece havayolu yetkilileri, 6-7 gazeteci ve 5-6’da yolcu bulunuyordu. İlk uçuşa kampanyalı fiyatlara rağmen maalesef ilgi olmamıştı. Çünkü bu uçuşun duyurusu iyi yapılamamıştı. Ayrıca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile Türkiye arasında sefer yapan iki güçlü şirketin; Türk Hava Yolları ve Pegasus’un varlığını da eklemek gerekir. Havayolunun ilk hattı ve ilk uçuşu olması rağmen ilgi görmemesi ilginçti. Uçak boş uçmuştu.
Avrupalı havalimanlarının pandemi sonrası yaşadığı kaos çok farklı görüntülere sahne olmuştu. 2022 yaz döneminde Londra’dan sefer yapan Delta Air Lines uçağı kaos kaynaklı yolcularının bagajlarını almadan seferine devam edip, varış noktasına teker koymuştu. Yolcular indikten sonra bavullarının olmadığını anlayınca havayolunun kapısını çalmışlardı. Delta yetkililer bu ilginç hadise de hatalarını bertaraf etmek için geride kalan bavulları boş bir uçağa doldurarak yolcu olmadan sefer düzenlemek zorunda kalmıştı.
Slot kaybetmemek yapılan uçuşlar
Havayolları yıllarca uçuş yaptığı meydanlar arasındaki tarihi kazanılmış uçuş haklarını salgın döneminde yapamayacakları uçuşlar sebebiyle kaybetmemek için boş uçakla, yolcusuz uçuşlar yaptılar. Böylece “slot” olarak tanımlanan havalimanında kendilerine ayrılmış olan zaman dilimini yolcu olmasa da boş uçuşlar yaparak haklarını ellerinde tutabildiler. Ancak salgının havayolu sektörü üzerindeki etkisiyle birlikte kısıtlamaların yaşanması ve yolcu talebindeki azalmalar neticesinde otoriteler, hükümetler “slot” haklarının kullanımlarını yüzde 50’ye indirme, hatta dondurma zorunda kaldı. Ama uçuşların kesilmediği, fakat kısıtlamalar sebebiyle seyahatlerin azaldığı günlerde havayolları boş uçaklarla “slot” kaybetmeme seferleri düzenlediler.
Tanıtım uçuşları da boş olur!
Yolcu uçağı ve iş jeti üreticileri, yeni modellerini tanıtmak için bazen dünya turuna çıkarlar. Müşterilerine yeni uçaklarını tanıtmak için dünyanın çeşitli havalimanlarını ziyaret ederek, uçaklarını muhataplarını tanıtırlar. Bu tarz iş jeti tanıtım uçuşlarına epeyce katılmışlığım var. Ancak bu durum iş jetleri için normal bir tanıtım aktivitesi olarak görülüyor. İlginç olan devasa yolcu uçaklarının böyle bir sefere çıkmasıdır. İşte böyle bir ilginç uçuşu da Boeing’in 787 modeliyle Nisan 2012’de Moskova – İstanbul arasında gerçekleştirdim. Bu seyahatimi kaleme aldığım yazım başlığı da “Rusları uçuran iş birliği” şeklindeydi. Yani ABD ile Rusya’nın muhabbet dolu günleriydi! Boeing 787 ile dünya tanıtımı turuna çıkmıştı. İstanbul da programda yer aldığından Moskova’ya davet edilmiştim. Benim için de Moskova’dan İstanbul’a boş bir uçakla gelmek hoş bir anı olmuştu. Üstelik Boeing de böyle bir organizasyonu daha önce yapmamıştı. Dünyanın ilk kompozit gövdeli, hayal uçağı Dreamliner 787’nin kabininde sadece görevlilere yetecek kadar koltuk vardı. Gerisi bomboştu. İstediğiniz gibi döşemeye hazır bir oda gibiydi. İşte bu uçakla Moskova Vnukovo Havalimanı’ndan Atatürk Havalimanı’na unutamayacağım bir uçuş gerçekleştirdim.
Havayolları sipariş verdikleri uçakları teslim aldıktan sonra merkezlerine gerçekleştirdikleri uçuşlar da boş bir şekilde “ferry flight /nakil uçuşu” olarak yapılır. Filoya yeni katılacak uçak, üreticisinin merkezinde tüm testleri tamamlayarak uçuşa hazır hale getirilir. Havayoluna verilmeden önce de birçok uçuş testi icra eder ve bu uçuşlar da boş uçakla yapılır. Uçak hazır olunca üretildiği merkezde sahibine teslim edilir. Üreticinin merkezinden alınan uçakta sadece havayolu yetkilileri bulunuyor. Bazen de teslim alınan uçağın durumuna göre havayolunun gazeteciler gibi misafirleri de olabilir. Benim de THY’nin fabrikadan teslim aldığı boş uçaklarla İstanbul’a bir çok kez uçmuşluğum var. Teslimat uçuşu sonrasında ise uçaklar havayolunun merkezine geldikleri gibi ilgili havacılık otoritesinden “uçuşa elverişlilik” belgesi alıncaya kadar da ticari uçuşlara başlayamıyorlar.
Havacılık fuarlarında yolcu uçakları müşterilerine tanıtılmak için yerde sergilenmesinin yanında uçuş gösterisi de yaparlar. Bu uçuş gösterilerinde bir yolcu uçağının yapmadığı manevraları görmeniz mümkün. Boş bir uçağın bir savaş uçağı gibi ticari uçuşta rastlayamayacağınız görüntüleri airshowlarda sergilerler. Bu uçakların bazılarında koltuk bile bulunmaz. Tamamen boş bir şekilde sadece pilotların, test mühendislerinin ve uzmanlarının olduğu bir uçuş olarak gerçekleşir.
YAZININ TATAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN