Türkiye gelecek yıl Hürjet ile jet motorlu uçak üreten ülkeler arasında yer alacak. Bu gelişme ülkemiz adına çok önemli, hatta Milli Muharip Uçak (MMU) projesinin de temel taşı olacağı için paha biçilmez değerde olduğunu rahatlıkla söylemek mümkün. Hürjet bir eğitim uçağı, ama Hürkuş gibi çeşitli varyantlarıyla Türk Silahlı Kuvvetlerinin emrinde olacak. Özellikle yakın hava destek ve hafif taarruz uçağı olarak görev alacak. Artık jet motorlu uçak üreten ülkeler arasında anılmaya hazır olmamız lazım.
Boeing, yeni tasarlanan T-7A Red Hawk jet eğitim uçağını St. Louis’in Missouri şehrindeki tesisinde görücüye çıkardı. Bu uçak Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tesislerinde üretimi süren Hürjet’in rakiplerinden biri olacak. Jet eğitim uçakları hem savaş pilotlarının eğitimlerinde hem de F-22, F-35, F16, SU-35 gibi avcı uçaklarına yakın hava desteği amacıyla da kullanılıyor. Hürjet’in rakibi konumundaki 5 yeni nesil jet motorlu eğitim uçaklarına bir göz atalım.
2023’te gökyüzünde olacak
Türkiye’nin ilk jet motorlu uçağı Hürjet daha önce açıklanan takvim uygun şekilde yoluna devam ediyor. Bu yıl seri üretime geçilecek, gelecek yılda ilk uçuşunu yaparak Türkiye’ye jet motorlu uçak üreten ülkeler ligine taşıyacak. Hürjet ilk olarak 2017’de duyuruldu. TUSAŞ üretimi Hürjet, jet eğitim ve hafif taarruz uçağı; tek motorlu, tandem ve modern aviyonik suite sahip kokpiti ile üstün performans özelliklerini kullanarak kritik rol oynamak üzere tasarlandı. Proje, jet tekâmül eğitimi kapsamında kullanılan T-38 uçakları ile Akrotim gösterilerinde kullanılan F-5 uçaklarının yerine Türk Hava Kuvvetleri envanterine dahil edilmek üzere başlatıldı. Sayısı hızla artan beşinci nesil savaş uçakları ve güncellenen konfigürasyonlara hitap edecek şekilde jet eğitim uçağı olarak kullanılacak.
Hürjet Teknik özellikler
Mürettebat: 2
Uzunluk: 13,6 m
Kanat açıklığı: 9,5 m
Yükseklik: 5,1 m
Maksimum hız: Mach 1.4
Menzil: 2222 km
G faktörü: +8/-3
Servis tavanı: 13716 m
Yük kapasitesi: 2721 kg
1- Boeing T-7 A Red Hawk
Boeing tarafından Saab ile ortaklaşa üretilen bir Amerikan-İsveç yapımı gelişmiş jet eğitim uçağı olan T-7 A Red Hawk’ın, Northrop T-38 Talon modelinin yerini alması planlanıyor. Saab ve Boeing ilk olarak 2013 eğitim uçağı anlaşması yapmışlardı. İlk uçuş ise 2016 yılında icra edildi. Saab, şu anda jetin arka iskelet gövdesini yapıyor. Boeing tarafından üretilen T-7A Red Hawk, beşinci nesil savaş uçakları için pilot eğitimi görevi görüyor. USAF’ın, geleceğin savaş ve bombardıman uçağı pilotlarından oluşan filosunu eğitmek için tek motorlu jetlerden 351’ini satın alması bekleniyor Red Hawk henüz resmi olarak USAF’a teslim edilmedi. Yeni savaş uçağı ABD’nin St. Louis’de yer ve uçuş testlerinden geçecek.
Teknik özellikler:
Mürettebat: 2
Uzunluk: 14,15 m
Kanat açıklığı: 9,45 m
Yükseklik: 4,94 m
Maksimum kalkış ağırlığı: 12.300 kg
Maksimum hız: Mach 1.5
Menzil: 1851 km
G faktörü: +8/-3
Servis tavanı: 14630 m
2- KAI T-50 Golden Eagle
KAI T-50 Golden Eagle, Korea Aerospace Industries (KAI) ile Lockheed Martin tarafından ortak olarak geliştirilen Güney Kore yapımı ses hızı altı jet eğitim ve hafif savaş uçağıdır. Uçağın geliştirilmesine 1990’larda başlandı. Geliştirme maliyetlerinin yüzde17’sini KAI, yüzde13’ünü Lockheed Martin ve yüzde 70’ini Güney Kore hükümeti karşıladı. KAI-T-50 ilk uçuşunu 2002 yılında gerçekleştirdi ve 2005 yılında hizmete girdi. Aynı yıl içinde Güney Kore Hava Kuvvetlerine 49 adet teslim edildi. KAI, Lockheed ve Güney Kore hükümeti gelecek 30 yıl planlamasında uçağın tüm varyantlarından 1000 adet satmayı planlıyor. T-50’nin T-50B, TA-50, FA-50 olmak üzere akrobasi ve savaş amaçlı modelleri de bulunuyor.
Teknik özellikler:
Mürettebat: 2
Uzunluk: 13,14 m
Kanat açıklığı: 10 m
Yükseklik: 4 m
Maksimum kalkış ağırlığı: 5500 kg
Menzil: 975 km
G faktörü: +8/-3
Servis tavanı: 15240 m
3- Hongdu jl-10
Çin’in jet eğitim uçağı Hongdu jl-10 ilk uçuşunu 2006’da gerçekleştirdi. Bu uçağın geliştirilmesine Rus Yakovlev tasarım bürosu yardım etti, dolayısıyla Yak-130’a benzerliğiyle dikkat çekiyor. Uçak Çin’in bir diğer eğitim uçağı Guizhou JL-9’un geliştirilmiş versiyonu olarak biliniyor. Hongdu jl-10’da eğitim alan pilotlar J-10 ve Su-27 gibi yüksek performanslı savaş uçaklarında görev yapabiliyor. 23 Şubat 2022’de Birleşik Arap Emirlikleri, 12 adet Hongdu jl-10 satın almak istediklerini açıkladı. Uçağın L-15AW, L-15A, L-15Z, L-15B ve JL-10 gibi farlı varyantları da mevcut.
Teknik özellikler:
Mürettebat: 2
Uzunluk: 12,27 m
Kanat açıklığı: 9,48 m
Yükseklik: 4,81 m
Maksimum kalkış ağırlığı: 9500 kg
Maksimum hız: Mach 1,4
Menzil: 3100 km
G faktörü: +8/-3
Servis tavanı: 16000 m
4- Yakovlev Yak-130
Yakovlev Yak-130, Rus Yakovlev ve İtalyan Aermacchi tarafından geliştirilen Rus jet eğitim uçağıdır. Üretimi Irkut uçak fabrikasından yapılmaktadır. Yak-130, Rus Hava Kuvvetleri’nde Çekoslovakya üretimi Aero L-29 Delfin ve Aero L-39 Albatros’ların yerini almak amacıyla üretildi. Uçağın geliştirilmesine 1991 yılında başlanmış olup ilk uçuşunu 1996 tarihinde gerçekleştirmiştir. Yak-130 uçağı, özellikleri açısında dört ve beşinci nesil hipersonik savaş uçaklarına benzer dünyanın ilk eğitim uçağıdır. Yak-130 Rusya Hava Kuvvetleri envanterine 2009 yılında entegre edilmiş. Yak-130’un Yak-131, Yak-133, Yak133IB, Yak-133PP, Yak-133R ve Yak 135 olmak üzere 6 adet varyantı bulunmaktadır.
Teknik özellikler:
Mürettebat: 2
Uzunluk: 11,49 m
Kanat açıklığı: 9,72 m
Yükseklik: 4,76 m
Maksimum kalkış ağırlığı: 9000 kg
Maksimum hız: Mach 1,4
Menzil: 2000 km
G faktörü: +8/-3
Servis tavanı: 12500 m
5- M-346 Master
Alenia Aermacchi M-346 Master İtalyan gelişmiş bir eğitim ve hafif saldırı uçağıdır. Başlangıçta Yakovlev şirketi ile Yak/AEM-130 olarak ortaklaşa geliştirildi ancak bu anlaşma 2000 yılında feshedildi ve Alenia Aermacchi, M-346 Master’ı ayrı olarak geliştirmeye başladı. Aynı zamanda Yakovlev şirketi de projeye Yakolev Yak-130 olarak devam etti. M-346 Master’ın ilk uçuşu 2004 yılında gerçekleşti. Uçak, başta İtalyan Hava Kuvvetleri olmak üzere İsrail Hava Kuvvetleri, Polonya Hava Kuvvetleri ve Singapur Hava Kuvvetleri tarafından kullanılıyor. Alenia Aermacchi şirketinin 2016 yılında Finmeccanica şirketi ile birleşmesinin ardından şirket, Leonardo-Finmeccanica halini aldı. Daha sonrasında 2017 yılında Leonardo olarak yeniden markalaşmasının ardından en son halini aldı. M-346 Master’ın M-346A, M-346LCA, M-346FT, M-346FA gibi farklı varyantları geliştirilmiştir.
Teknik özellikler:
Mürettebat: 2
Uzunluk: 11,50 m
Kanat açıklığı: 9,72 m
Yükseklik: 4,98 m
Maksimum kalkış ağırlığı: 9600 kg
Maksimum hız: 1090 km/s
Menzil: 1925 km
G faktörü: +8/-3
Servis tavanı: 13715 m