Başarılı olabilmek için konu ne olursa olsun çok iyi odaklanmak gerekmektedir. Amerika’da Yüksek Lisans ve Doktora yaptığım yıllarda yaşadığım en büyük sıkıntılardan birisi buydu. Konuya odaklanamıyor ve dikkatimi veremiyordum. Aklıma bin türlü fikir geliyor, onları düşünmekten, gereksiz şeylere zaman harcamaktan kurtulamıyordum. Gidilecek yerler, ödemem gereken faturalar, yiyeceğim yemek, oynanacak maçlar, siyaset yani ders dışında her şey. Kütüphaneye çalışmaya gidiyordum, 5 dakika geçiyor, dur bir çay veya kahve içeyim veya bir şeyler yiyeyim diyordum, kalkıp gidiyordum birkaç saat geçiyordu. Bazı zamanlar çalışmaya başlıyordum, dur biraz haber okuyayım diyordum, orada da zaman su gibi akıp gidiyordu. Hiç bir şey olmasa bu sefer arkadaşlar ne yapıyor onlara bir bakayım diyordum, bir türlü dikkatimi işime veremiyordum. Böyle boş işlerle gün bitiyordu, günün sonunda çok az veya hiç çalışmadan eve dönüyordum. Bunun verdiği rahatsızlıkta vicdanım rahat değildi ve bu yüzden hep stresli oluyordum. Yüksek Lisans yıllarında her türlü konsantrasyon eksikliğini hissettim. Gerçekten de insanın bir sandalyeye oturup kalkmadan bir kaç saat durması çok zor oluyordu. Odaklanmak bir işi başarmak için çok önemlidir.
Odaklanma konusunu teknik açıdan analiz edecek olursak, uzun süre odaklanma kabiliyetimizi 3 ana faktöre bağlayabiliriz:
- Kişisel faktörler: motivasyon, duygu ve düşünceler. Bir uyarıcıyı doğru olarak işleme eğilimimiz uyanık ve motive olduğumuzda daha yüksekken, üzgün ya da yorgun olduğumuzda veya uyarıcı sıkıcı olduğunda daha düşük olur.
- Çevresel etkenler: odaklanmak istendiğinde ortamda bulunan dikkat dağıtıcı faktörün sıklığı ve yoğunluğu ne kadar yüksekse, hedef eyleme odaklanmayı o oranda zorlayacaktır.
- Uyarıcı etkenler: uyarıcının yenilik, karmaşıklık, süre, ya da göze çarpıcılığı. California Üniversitesi’nde ofis çalışanları üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, çalışanın, her 11 dakikada bir odaklanmak istediği çalışmadan bölündüğü ve ilgili çalışmaya, bölünmeden önce kaldığı seviyede dikkat vermesinin 23 dakikaya kadar sürebildiği sonucu çıkmıştır. Yani kişi ister iş hayatında ister öğrencilik hayatında odaklanarak çalışmak istediği her 1 saatte, ortalama 2 kez dikkat dağıtıcı uyarıcılar ile karşı karşıya kalarak, çalışmasına odaklanmak için saatinin %66’sını verimsiz bir şekilde kaybetme riski taşımaktadır.
Peki, daha iyi odaklanmak için ne yapılabilir?
Gençlere, benim gibi sorun yaşayanlara ilk tavsiyem: sandalyeden kalkmadan oturmasını öğrenmeleri, çalışma masasına oturunca en az 3 saat kalkmadan oturmayı denemeleri ve sabırlı olmalarıdır. Tabi bazılarına 1 saat, bazılarına 2 saat olabilir ama minimum 1 saatten fazla olmalıdır. Yoksa kalk otur bir türlü dikkat verilemez. Öyle konular var ki saatlerce üzerinde kafa yormak, düşünmek gerekmekte. Sadece oturup, hiçbir şey yapmadan dakikalarca beklediğinizi düşünürseniz, sabır ve odak becerisini geliştirmek için iyi bir yöntem olacağını anlayabilirsiniz. Odaklanma becerisini geliştirmek ve zihnin kontrolünü elinizde tutmak çok iyi bir yöntemdir.
Gerçekten de oturmayı öğrenmek ilk aşama, ondan sonra ilgili konuya dikkati vermek ikinci aşamadır. Dikkatimizi verdiğimizde, gerekli zamanı ayırdığımızda çözülemeyecek problem olmadığı görüşündeyim. Yeter ki bir başlanabilsin ve işin gereği yerine getirilsin. Benim sorunum bir türlü işe başlayamamaktı, başlasam zaten bitirecektim. Ders dışındaki herşey sanki beni çekiyor, bir türlü çalışmaya konsantre olamıyordum. Atalarımız ne demişler bir işin yarısı ona başlamaktır. Başlanırsa bitirilir. Yaptığınız işe bir türlü kendinizi veremiyor, gerek kafanızın içindeki düşünceler gerekse dış etkenler yüzünden sık sık bölünüyorsanız, normalde yarım saatte yapacağınız işi bir saatte hatta belki de daha uzun sürede yapıyor, odaklanamadığınız için de istediğiniz sonuçları elde edemiyorsunuzdur. Çalışmaya başlamadan önce dikkatinizi dağıtabilecek cep telefonu, kitap, dergi gibi etkenleri ve gereksiz eşyaları çalışma ortamından uzaklaştırmak, masanın üstünde sadece yapacağınız iş ile ilgili materyalleri ve eşyaları tutmak yaptığınız işe dikkatinizi vermenize yardımcı olacaktır.
Odaklanmak için kullanabileceğiniz yollardan bir diğeri de o işin sonucunda yapacaklarınızı ya da kazanacaklarınızı düşünmektir. Odaklanmanız gereken şey ile ilgili kendinize amaç ve hedefler belirlemeniz ve çalışırken de kendinize bu hedefi, başarı sonrasındaki mutluluğu, alacağınız ödülü, göreceğiniz saygıyı ve değeri hatırlatmanız faydalı olacaktır. İş yapmaya başlayınca, onun zevkini tadana kadar sabır gösterilse gerisi kendiliğinden gelmektedir. Yaptığınız işler sizi mutlu etmeye başlayacaktır. Burada disiplin çok önemlidir. Başarılı olmak için disiplinli olmak lazımdır. Bu disiplini de odaklanmada ve dikkatini vermede kullanmalıyız. Şöyle ki ilk önce sorumluluk sahibi olmalıyız. Verilen bir işi zamanında yapmayı şiar edinmeliyiz, bugünün işini yarına bırakmamalıyız. Bir gün önceden ertesi günün listesini hazırlamalı, yapılacak işleri önem sırasına koymalı, ertesi gün güne hangi işle başlayacağımızı bilmeli ve her bir işi ciddiyetle istenilen kalitede yapmalıyız. İş ne kadar sıkıcı olursa olsun bitirmeli, bitirmenin zevkini tatmalıyız. Bu konuda vereceğim tavsiye ise gün başladığında sıkıcı işlere öncelik vererek, bir an önce onlardan kurtulmaktır. Yapılması gereken işleri vaktinde ve kaliteli bir şekilde bitirmek belli bir süre sonra kişiyi mutlu etmeye başlayacaktır. Başarmak bireyleri mutlu eder, başkasına faydalı olmak, aranan kişi olmak, kişinin iç dünyasını rahatlatır, kendisine güven duymasına sebep olur.
Bir diğer nokta ise işleri önem sırasına göre yapmaktır. Bütün işlere aynı anda başlanılmamalıdır. Bazı işler ön bilgiler, dersler ve eğitimler gerektirebilir. Bunu şöyle düşünmek lazım, ileri seviye bir imalat dersi almadan önce temel malzeme ve temel imalat derslerini almak lazımdır yoksa ileri seviye dersi anlamak çok zor olacaktır. Bu sebeple bazı eğitimleri almadan bir üst işi yapmak mümkün olmayabilir, bu durumda kişinin odaklanmasını zorlaştırabilir. Buradaki ince nokta, kişinin o işi yapmaya yeterli donanımı yoksa önce bu donanıma sahip olması sonra işi yapmasıdır. Aksi halde bu durum dikkat eksikliğine sebep olur ve odaklanmayı zorlaştırır.
Odaklanma konusunda sabırlı olmak çok önemlidir. Eğer yeterli sabrı gösteremezsek odaklanmamız mümkün olmaz. Başarı da gelmez. Bir büyüğümüz derdi ki “Sabırsız insanlardan güzel eserler çıkmaz”. Çünkü odaklanmanın en önemli kısmı sabırlı olmaktır, sabırla oturmak, sabırla çalışmak, sabırla öğrenmek, sabırla deneyim kazanmak ve sonunda amacına ulaşmaktır.