Pentagon raporu: Çin’in hava gücünde altıncı nesil hamlesi

ABD Savunma Bakanlığı’nın yayımladığı yıllık rapor, Çin’in altıncı nesil savaş uçakları, erken uyarı sistemleri, uçak gemisi operasyonları ve insansız hava araçları alanlarında kayda değer ilerlemeler sağladığını ortaya koydu.

ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) Çin’in askeri yeteneklerine ilişkin yayımladığı son yıllık rapor, Pekin’in özellikle hava gücü, erken uyarı sistemleri ve deniz havacılığı alanlarında kayda değer ilerlemeler sağladığını ortaya koydu.

Raporda, Çin’in henüz erken aşamada olsa da altıncı nesil savaş uçakları, gelişmiş AEW&C platformları, uçak gemisi operasyonları, insansız hava araçları (İHA) ve yapay zekâ destekli harp konseptleri üzerinde yoğunlaştığı vurgulandı.

Altıncı nesil savaş uçakları testlerine başladı

Rapora göre Çin, Aralık 2024’te “altıncı nesil” olarak tanımlanan ve kuyruksuz jet tasarımına sahip iki yeni savaş uçağının testlerine başladı: Chengdu J-36 ve Shenyang J-50/XDS.

Pentagon değerlendirmesi, bu platformların halen geliştirme sürecinin başında olduğunu, ancak 2035 yılına kadar operasyonel hale gelebileceklerini öngörüyor. Raporda, altıncı nesil bir uçağın yalnızca klasik hava-hava veya hava-yer görevleriyle sınırlı kalmayacağına dikkat çekiliyor.

Bu uçakların aynı zamanda insansız hava araçlarını yönlendirme, ağ merkezli harp ve çoklu görev icrası gibi kabiliyetlere sahip olmasının beklendiği ifade ediliyor. Bu yaklaşım, Çin’in gelecekte insanlı ve insansız sistemlerin birlikte çalıştığı karma bir hava harp doktrinini benimsediğini gösteriyor.

KJ-3000 “Dijital radar” iddiası

Pentagon raporunda dikkat çeken bir diğer başlık, Xian KJ-3000 Havadan Erken Uyarı ve Kontrol (AEW&C) uçağı oldu. KJ-3000’in ilk uçuşunu 2024 yılında gerçekleştirdiği belirtilirken, sistemin “dijital radar” kullanan dünyadaki ilk platform olabileceği ifade edildi.

Her ne kadar modern AESA radarların büyük bölümü dijital kontrol sistemlerine sahip olsa da, raporda kullanılan bu ifade KJ-3000’in yazılım tanımlı radar mimarisi kullandığına işaret ediyor olabilir. Bu tür bir mimari; daha gelişmiş dijital ışın biçimlendirme imkânı, elektronik karıştırmaya karşı daha yüksek dayanıklılık ve aynı anda hem aktif gözetleme hem de pasif hedef tespiti yapabilme gibi önemli avantajlar sunabilir. Bu kabiliyetler, Çin’in hava sahası farkındalığını artırırken komuta ve kontrol kapasitesini de kayda değer ölçüde güçlendirme potansiyeline sahiptir.

Uçak gemisi operasyonlarında yeni dönem

Deniz havacılığı alanında ise Çin’in üçüncü uçak gemisi CNS Fujian’ın ilk deniz denemelerini tamamladığı raporda yer aldı. Elektromanyetik katapult sistemi (EMALS) kullanması beklenen Fujian, Çin donanması için teknolojik bir sıçrama olarak değerlendiriliyor.

İLGİLİ HABERLER:

Öte yandan, Çin’in ilk iki uçak gemisi Liaoning ve Shandong, tarihlerinde ilk kez çift uçak gemisi operasyonları gerçekleştirdi. Bu gelişme, Çin Donanması’nın daha karmaşık ve koordineli deniz-hava harekâtları icra edebilme yolunda ilerlediğini gösteriyor.

“Sadık yardımcı” İHA’lar için operasyonel hedef

Pentagon raporu, Çin’in İHA yeteneklerindeki ilerlemelere de dikkat çekiyor. WZ-9 “İlahi Kartal” yüksek irtifa İHA’sının Güney Çin Denizi’ne konuşlandırılmasının ardından “yarı operasyonel” durumda olduğu değerlendiriliyor. Ayrıca, Çin’in yapay zekâ destekli hava harp konseptlerine verdiği önem vurgulanıyor.

2024 Zhuhai Hava Gösterisi’nde sergilenen sistemler, Çin’in insanlı savaş uçaklarına eşlik eden “sadık yardımcı” İHA’ları operasyonel hale getirmeyi hedeflediğini ortaya koydu. Bu kapsamda, İHA sürülerinin yönetimi için optimize edildiği düşünülen J-20’nin iki koltuklu versiyonu, dikkat çeken örnekler arasında yer aldı.

Yavaş ama istikrarlı ilerleme

Çin’in savaş uçakları için en kritik alanlardan biri olan jet motorları konusunda da ilerleme kaydedildiği belirtiliyor. Rapora göre Pekin, geçmişte gelişmiş itki sistemlerini geciktiren teknolojik engelleri aşmak için istikrarlı biçimde çalışıyor. Ancak Pentagon, bu alandaki gelişmelerin kademeli ve zamana yayılan bir süreç olacağını öngörüyor.

İhracat hedefleri ve jeopolitik etki

Raporda ayrıca Çin’in, Batı menşeli gizli uçaklara erişimi olmayan veya siyasi kısıtlamalarla karşı karşıya kalan ülkeler için ihracata yönelik savaş uçakları konumlandırdığı belirtiliyor. Yetenek ve entegrasyon seviyeleri hâlâ soru işareti olsa da, Çin’in daha esnek teknoloji transferi ve daha az son kullanıcı kısıtlaması sunması, bu uçakları sınırlı fakat büyüyen bir pazar için cazip hale getirebilir.

Rapor değerlendirmesi

Pentagon’un son raporu, Çin’in henüz ABD ile tam anlamıyla eşdeğer bir hava gücüne ulaşmadığını, ancak uzun vadeli ve sistematik bir modernizasyon stratejisi izlediğini ortaya koyuyor. Altıncı nesil uçak projeleri, dijital radar teknolojileri, uçak gemisi operasyonları ve yapay zekâ destekli İHA konseptleri, Pekin’in geleceğin savaş ortamına şimdiden hazırlandığını gösteriyor.